ŞEHRİSTÂNÎ
Muhammed b. Abdülkerim b. Ahmed eş-Şehristânî, orta çağ İslâm dünyasının önemli düşünürlerinden biri ve en önde gelen din ve felsefî doktrinler tarihçisi olup, kesin olmamakla beraber 469 (1076) yılında, Horasan’ın Şehristân’ın bir köyünde doğdu. Memleketinde Arap dili, edebiyatı, hesap, mantık ve benzeri alet ilimlerini okuyup geleneksel öğrenimini tamamladıktan sonra diğer ilimleri, devrinin mütehassıs hocalardan öğrenmek maksadıyla Nişâbur’a gitti. Buradaki hocalarının büyük bir bölümü İmâmü’l-Harameyn el-Cüveynî’nin öğrencileri idi. Ebü’l-Kâsım Selmân b. Nâsıru’l-Ensârî’den tefsir, kelâm, cedel ve ilâhiyyûn felsefesi tahsil etti. Hadis konusundaki hocası Ebü’l-Hasan Ali b. Ahmed el-Medînî, en çok faydalandığı hocalardandır. Gazzâlî’nin öğrencilerinden olan ve Tus’da kadılık görevini yürüten Muhammed el-Hâfî ile meşhur mutasavvıf Abdülkerim el-Kuşeyrî’nin oğlu Ebû Nasr Abdürrahim’den fıkıh ve fıkıh usulü okudu.
Şehristânî 510 (1117) yılında hac vazifesini ifa etmek üzere Hicaz’a gitti. Dönüşte Bağdat’a uğradı. Bu esnada Bağdat Nizâmiye Medresesi’nde ders verme imkânı buldu. Ayrıca irşat gayesiyle yaptığı vaazlarla halkın sevgisini kazandı. Selçuklu Sultanı Sencer’in veziri Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. el-Muzaffer el-Mervezî’nin hizmetine girdi ve Divânu’r-Resâil’de onun vekili olarak görev yaptı. Ayrıca Sultan Sencer’le de yakın ilişki kurarak onun sırdaşı oldu.
Şehristânî, 548 (1153) yılı Şaban ayının sonlarına doğru kendi köyünde vefat etti.
Başlıca Eserleri: 1. Nihâyetü’l-İkdâm fî ‘İlmi’l-Kelâm 2. el-Milel ve’n-Nihal 3. Mes’ele fî İsbâti’l-Cevheri’l-Ferd, 4. Musâra‘atü’l-Felâsife 5. Mefâtîhu’l-Esrâr ve Mesâbîhu’l-Ebrâr
el-Milel ve’n-Nihal: Dinler, Mezhepler ve Felsefî Sistemler Tarihi, Başkanlığımız tarafından 2015 yılında yayımlanmıştır.