Muhîtî Dede Kitaplari

MUHÎTÎ

Hurufî şair Muhîtî ile ilgili kaynaklarda net bilgiler bulunmamaktadır. 16. yüzyıl Hurufî şairlerinden Arşî’nin mürşidi olan Muhîtî, doğum tarihinin 960 (1553) olduğunu Keşf-nâme adlı eserinde belirtmiştir. Ardında Arşî (ö. 1030/1621) gibi bir halife bırakmasından, onun Hurufî rehberlerden biri olduğu anlaşılmaktadır. Halifesi Arşî’nin Arnavutluk’ta Ergirikesri’de (Gjirokaster) yaşamasından hareketle Muhîtî’nin de bu bölgede yaşamış olduğu düşünülebilir. Eserlerinde Fazlullâh-ı Hurufî’ye ve On İki İmam’a bağlılığı açıkça görülen Muhîtî’nin özellikle mensur eserlerinde yaptığı atıflar, Hurufî literatürüne hâkimiyetini, getirdiği yeni yorumlar ve hesaplar da Hurufîlikteki dirayetini göstermektedir. Türkçe yazan ilk Hurufî şair Nesîmî’den sonra, ondaki tasavvufi coşkunluk ve cesaretin bir benzeri bir asır sonra ilk defa Muhîtî’de ortaya çıkmıştır. 1030/1621’de vefat ettiği bilinen Arşî’nin mürşidi Muhîtî için yazdığı bir mersiyesi olduğuna göre Muhîtî’nin 1621 tarihinden önce vefat ettiği söylenebilir.

Eserleri şunlardır:

1. Dîvân-ı Muhîtî: Muhîtî Dîvânı’nın tespit edilebilen nüshaları yurt içi ve yurt dışında toplam dokuz tanedir. Bunların içinde en eskisi 1025 (1616) tarihli Ali Emîrî Manzum, 397 numarada kayıtlı nüshadır.

2. Kısmetnâme: Muhîtî’nin 4507 beyitlik bu mesnevisi, Hurufî hesapların öne çıktığı bir eserdir.

3. Keşfnâme: Muhîtî’nin Hurufî felsefesini anlattığı, yeni yaklaşım ve yorumlarla öne çıkan mensur eseridir.

Kısmetnâme, 2016 yılında Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı tarafından yayımlanmıştır.

 

(Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü’nden özetlenerek alınmıştır.)