İSMÂİL HAKKI BURSEVÎ
1063/1653 senesinde bugün Bulgaristan dâhilinde kalan Aydos’ta doğdu. Uzun süre Bursa’da ikameti sebebiyle Bursevî nisbesiyle meşhur olmuştur. Celvetî şeyhi Atpazarî Osman Fazlı Efendi’nin Aydos’ta bulunan halifesi Ahmed Efendi’den Arapça dersleri aldı. Akabinde Osman Fazlı Efendi’nin diğer halifesi Abdülbâki Efendi ile Edirne’ye gitti. Burada Abdülbâki Efendi’den İslamî ilimler tahsil etti. Buradaki derslerinin ikmalinden sonra İstanbul’a geldi ve burada Osman Fazlı Efendi’ye intisap ederek kendisinden kelam ve ferâiz ilimlerini okudu. Öte yandan meşhur hattat Hâfız Osman’ın hat derslerine devam etti. Akabinde şeyhinin izniyle Zeyrek Camii’nde halvete girdi ve çıktıktan sonra şeyhi tarafından Üsküp’e halife olarak gönderildi. Burada çeşitli camilerde vaazlar verdi ve talebe yetiştirdi. Daha sonra şeyhi tarafından Bursa’ya tayin edildi. Ulucami’deki tefsir dersleri esnasında meşhur eseri Rûhu’l-Beyân’ı kaleme aldı. Hac yolculukları esnasında Kahire’de kaldı ve buradaki ulema ve tasavvuf erbabıyla irtibat kurdu. Fikirlerinden etkilendiği Muhyiddin-i Arabî’nin kabrini ziyaret için Şam’a gitti. Burada da ulema ve tasavvuf erbabıyla irtibat sağladı. Akabinde İstanbul’a gittiyse de çok kalmadan Bursa’ya döndü, burada bir mescit inşa ettirerek vefatına kadar burada kaldı. 9 Zilkade 1137’de (20 Temmuz 1725) vefat ederek Tuzpazarı’nda yaptırdığı caminin kıble tarafına defnedildi.
Başlıca Eserleri; 1. Rûhu’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kurʾân 2. Rûhu’l-Mesnevî 3. Şerhu’l-Muhammediyye 4. Tamâmü’l-Feyz fî Bâbi’r-Ricâl 5. Kitâbü’n-Netîce 6. Silsilenâme-i Celvetiyye 7. Tuhfe-i Recebiyye 8. Kitâbü Hücceti’l-Bâliğa 9. Şerhu Nuhbeti’l-Fiker 10. Şerhu Mukaddimeti’l-Cezerî.
Kitâbü’n-Netîce isimli eseri 2019, Tamâmü’l-Feyz fî Bâbi’r-Ricâl isimli eseri ise 2020 yılında Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı tarafından yayımlanmıştır.