FÂZIL EMÎR
Biyografi kitaplarında hayatına dair bilgiye rastlamadığımız Fâzıl Emîr, hayatı ve ilmî seviyesi ile gizli kalmış bir Osmanlı âlimidir. Hayatına ve ilmi kişiliğine dair bilgiler, günümüze ulaşan Hâşiye ale’t- Teshîl’indeki ifadelerinden ve Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Carullah koleksiyonu 617 numarada kayıtlı nüshasının zahriyesine düştüğü notlardan elde edilmeye çalışılmıştır.
Fâzıl Emîr 17. Yüzyılda yaşamış bir Osmanlı âlimi olup bahsi geçen haşiyesini Sultan IV. Mehmed’in saltanatı döneminde yazmış olması kuvvetle muhtemeldir. Sahn-ı Semân müderrisliğinin yanında Hâşiye’nin mukaddimesindeki “Rabbinin ona lütfettiği yüce payelerle teselli bulmuş” ifadesi, Fâzıl Emîr’in döneminde önemli ilmî makamlarda görev yaptığına işaret etmektedir. Osmanlı topraklarında çıkan bir isyanın bastırılmasında yer alıp isyanı bastıran komutanın isyancıların hükmüne dair kendisine sorduğu sorulara cevaplar vermesi de döneminin siyasi ve hukuki olaylarında aktif olduğu izlenimi vermektedir.
Klasik mezhep literatürünün nasıl yorumlanacağı ve çelişkili görünen ifadelerin nasıl uyumlu hale getirileceği gibi yüksek seviye usul-füru bilgisi gerektiren kritik ve teknik konularda rehber mahiyetinde çok derinlikli ve nitelikli bir metin ortaya koyması ise Fâzıl Emîr’in ilmi seviyesini göstermeye yetecek mahiyettedir.